Kreski w języku polskim

 

 

 

Dywiz, czyli łącznik

Nazwiska dwuczłonowe

Wymagana kreska: dywiz/łącznik (-) bez spacji dookoła.

Przykład: Ewa Szelburg-Zarembina, Maria Curie-Skłodowska.

Uwaga: Wyjątkami są Andrzej Frycz Modrzewski i Mikołaj Sęp Szarzyński, a także połączenia nazwisk z przydomkami podhalańskimi, np. Sebastian Karpiel Bułecka.

Przymiotniki złożone równorzędne

Wymagana kreska: dywiz/łącznik (-) bez spacji dookoła.

Przykład: flaga biało-czerwona, słownik polsko-angielski, sprawy damsko-męskie.

Uwaga: Istnieją jeszcze przymiotniki złożone nierównorzędne, w których jeden człon jest określany przez drugi, np. ciemnoczerwone usta, wyznanie rzymskokatolickie (dotyczące rzymskiego katolicyzmu, a nie czegoś, co jest rzymskie i katolickie jednocześnie).

Zestawienia rzeczownikowe równorzędne

Wymagana kreska: dywiz/łącznik (-) bez spacji dookoła.

Przykład: fryzjerka-kosmetyczka (kobieta, która jest fryzjerką i kosmetyczką jednocześnie).

Uwaga: W zestawieniach rzeczownikowych nierównorzędnych człony oddzielamy tylko spacją, np. lekarz pediatra (lekarz, który zrobił specjalizację z pediatrii).

Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zmienimy kolejność członów w takim zestawieniu – wtedy stosujemy dywiz/łącznik, np. cud-dieta (zamiast: dieta cud).

Nazwy miejscowości i regionów

Wymagana kreska: dywiz/łącznik (-) bez spacji dookoła.

Przykład: Bielsko-Biała, Skarżysko-Kamienna, Warszawa-Mokotów, Kraków-Łagiewniki.

Przedrostki z nazwami własnymi (pisanymi wielką literą)

Wymagana kreska: dywiz/łącznik (-) bez spacji dookoła.

Przykład: pseudo-Polak, niby-Chińczyk, dramat nie-Szekspirowski (czyli nienapisany przez Szekspira, bo dramat nieszekspirowski oznaczałby np. dramat niedotyczący Szekspira).

Wyrażenia ze wspólnym członem

Wymagana kreska: dywiz/łącznik (-) ze spacją tylko po pierwszym członie.

Przykład: ryby słono- i słodkowodne, dwudziesto- i dwudziestopięcioletnie dziewczyny (ale: 20- i 25-letnie), polsko- i anglojęzyczni koledzy.

Skróty i skrótowce

Wymagana kreska: dywiz/łącznik (-) bez spacji dookoła.

Przykład: z-ca (zastępca), s-ka (spółka), ZUS-u, SMS-owy.

Zapisy liczbowo-słowne

Wymagana kreska: dywiz/łącznik (-) bez spacji dookoła.

Przykład: 300-stronicowa książka, XVIII-wieczny kościół, banknot 50-złotowy.

 

Myślnik (pauza albo półpauza)

Zakresy od… do…

Wymagana kreska: dywiz/łącznik (-) bez spacji dookoła, półpauza (–) ze spacjami dookoła albo półpauza (–) bez spacji dookoła*.

Przykład: 23–26 maja, strony 198–214, dwie–trzy osoby, pięć–dziesięć procent taniej.

* Należy wybrać jeden zapis i trzymać się go konsekwentnie w danym tekście. Ja w takich przypadkach zawsze stosuję półpauzę bez spacji dookoła, tak też podaję w przykładach.

Dialogi oraz wypowiedzi w wywiadach

Wymagana kreska: myślnik*, czyli pauza (—) lub półpauza (–), ze spacjami dookoła**.

Przykład:

– Ależ piękna pogoda – powiedziała Kasia. – Poszłabym na spacer.

* Gdy mowa jest o myślniku, należy wybrać konkretną kreskę (pauzę lub półpauzę) i konsekwentnie ją stosować w całym tekście. Dotyczy to nie tylko tej sytuacji. Ja zawsze używam półpauzy (–).

** Wyjątkowo pomijamy spację przed kreską, która rozpoczyna wiersz. Po kresce rozpoczynającej wiersz wstawiamy spację twardą.

Wyliczenia

Wymagana kreska: myślnik, czyli pauza (—) lub półpauza (–), ze spacją (twardą) tylko po kresce.

Przykład:

– pierwszy składnik,

– drugi składnik

– i trzeci składnik wyliczenia.

Wtrącenia, wydzielenia etc.

Wymagana kreska: myślnik, czyli pauza (—) lub półpauza (–), ze spacjami dookoła.

Przykład: To było – jeśli dobrze pamiętam – trzy dni temu. On był przystojny, ona – zaradna.

Mimo że to wszystko wygląda nieco skomplikowanie, tak naprawdę wystarczy ograniczyć się do dwóch kresek: dywizu/łącznika (-), który bez problemu da się uzyskać z klawiatury, oraz do półpauzy (–). Pauzę (—) obecnie stosuje się bardzo rzadko, dlatego na użytek prywatny można… zapomnieć o jej istnieniu. A co do minusa: świat się nie zawali, gdy zastąpimy go półpauzą!

Źródło: ulalupinska.pl

Karolina Drzas