Mobbing w miejscu pracy

Mobbing jest rodzajem terroru psychicznego, stosowanego systematycznie przez jedną osobę lub grupę przeciwko jednej osobie. Dużo rzadziej zdarza się mobbing wobec więcej niż jednej osoby. Organizacje, które zajmują się wspieraniem ofiar mobbingu uzgodniły, że dla rozpoznania tej patologii wymienione zjawiska nękania i prześladowania psychicznego muszą występować przez co najmniej pół roku oraz pojawiać się systematycznie przynajmniej raz w tygodniu.

Przejawy mobbingu

Mobbing w pracy może przejawiać się jako ograniczanie przez przełożonego możliwości wypowiadania się, ciągłe krytykowanie wykonywanej pracy czy napastowanie przez telefon. Do przejawów mobbingu zalicza się także unikanie przez przełożonego rozmów z ofiarą, rozsiewanie plotek, podejmowanie prób ośmieszania, słowne propozycje seksualne oraz zlecanie bezsensownych prac. Również takie działania, jak: zarzucanie wciąż nowymi pracami; ponadwymiarowe obciążenie pracą; odmawianie przyjmowania zwolnień lekarskich przez przełożonego; stosowanie niesprawiedliwych krytycznych wypowiedzi przełożonego o pracy podwładnego, wygłaszanych w obecności innych pracowników i bezpodstawne ukaranie zaliczają się do przejawów mobbingu.

Przyczyny mobbingu

Można wymienić trzy podstawowe przyczyny sprzyjające wystąpieniu mobbingu. Są nimi: przyczyny społeczne, cechy zarządzającego oraz szczególna pozycja społeczna ofiary mobbingu. Przyczyny społeczne to m.in. bezrobocie, które powoduje stałe zagrożenie utratą pracy, a także niepewne formy zatrudnienia (umowy o pracę na czas określony, umowy – zlecenia, umowy o dzieło). Wyżej wymienione sytuacje odbierają pracownikowi poczucie pewności siebie, stabilności i bezpieczeństwa. Z powodzeniem może to wykorzystać przełożony, zmuszając podwładnych do wykonywania wszelkich poleceń. W repertuarze cech zarządzającego, które sprzyjają zjawisku mobbingu, znajdują się: niezdolność do współdziałania, nieufność, nieprzyjmowanie krytyki ze strony innych oraz wyolbrzymione poczucie własnej wartości. Osoby o takim usposobieniu czerpią satysfakcję z wykorzystywania podwładnych. Jeżeli chodzi o szczególną pozycję społeczną ofiary, to wystarczy, że charakteryzuje się ona specyficzną cechą lub cechami, podług których „odstaje” ona od reszty grupy. Powodem do dyskryminacji może stać się m.in.: inny kolor skóry, wywodzenie się z innego kręgu kulturowego, mniejszościowa orientacja seksualna czy inna niż prezentowana przez przełożonego lub współpracowników hierarchia wartości.

Sposoby przeciwdziałania mobbingowi

Do zadań kierownictwa chcącego zapobiegać przypadkom mobbingu w miejscu pracy należy stworzenie: klarownego i wyraźnego zakresu zakresu kompetencji; jasnych dla wszystkich sposobów i dróg podejmowania decyzji oraz dobrego przepływu informacji w zakładzie pracy; jasnego układu zależności, ale bez systemu represyjnego; konstruktywnych sposobów zarządzania konfliktami; zbioru reguł fair play jako obowiązujących między pracownikami.

Należy zaznaczyć, że w Polsce istnieją organizacje antymobbingowe służące swoją pomocą ofiarom mobbingu (m.in. Krajowe Stowarzyszenie Antymobbingowe, Stowarzyszenie Demokratyczna Unia – Kobiet Klub Wrocławski, Poradnia: „STOP MOBBINGOWI”). Osoby poszkodowane wskutek mobbingu mogą dochodzić swoich praw przed sądem.

Dagmara Zmuda

Źródła:

Biernacka M., Korba J., Smutek Z., Podstawy przedsiębiorczości. Podręcznik, Wydawnictwo Operon, Gdynia 2006, s. 168 – 172.