Uległość. Asertywność. Agresywność. Umiejętność mówienia NIE

Uległość

Postawa uległa ściśle łączy się z biernością. Polega ona na zaniedbywaniu własnych spraw, pozwalaniu innym, żeby je nagminnie naruszali. Człowiek uległy nie potrafi wprost wyrazić swoich potrzeb, uczuć i pomysłów. Pozwala by osoby trzecie podejmowały za niego decyzje. Bierność w sposób negatywny wpływa na poczucie własnej wartości i jednocześnie zachęca innych do tego, aby wykorzystywali lub gnębili uległą jednostkę. Osoba o takim typie osobowości raczej nie zasłuży sobie na szacunek otoczenia.

Agresywność

Źródłem zachowań agresywnych może być bardzo silny gniew lub lęk. Jednostka agresywna walczy o to, co jej się należy, a przy tym atakuje innych, narusza ich prawa, narzuca im swoje poglądy i decyzje. Czyli osiąga postawiony przez siebie cel, ale cudzym kosztem. Jeżeli osoba często będzie się zachowywała agresywnie, to wówczas zrazi do siebie ludzi znajdujących się w bliskim jej otoczeniu bądź zniszczy swój związek.

Asertywność

Zachowanie asertywne polega na walczeniu o swoje prawa, ale bez atakowania innych osób i naruszania ich praw. Jednostka asertywna dokonuje własnych wyborów oraz przyznaje innym to samo prawo. Nie narzuca swoich opinii, decyzji i jednocześnie nie pozwala innym na takie zachowania w stosunku do siebie. Asertywność sprawia, że poczucie własnej wartości danej jednostki i pewność siebie wzrastają.

Technika „zdartej płyty”

Technika ta polega na spokojnym powtarzaniu swojego zdania w pierwszej osobie. Zastosowanie tej metody pomaga osobie asertywnej czuć się swobodnie oraz unikać manipulacji w postaci pułapek słownych, kontrargumentów, docinek, a nawet gróźb czy szantażu. Należy zwrócić uwagę na omijanie czy też ignorowanie argumentów drugiej osoby. Pozwala to bowiem na ochronę przed manipulacją.

Przekaz w pierwszej osobie „ja”

Mówienie w pierwszej osobie wskazuje na to, że uczucia należą do asertywnej jednostki. Nie usiłuje ona przerzucać ich na rozmówcę.

Przykład przekazu w pierwszej osobie: „Nie lubię tego typu wulgarnych żartów na swój temat. To jest dla mnie bardzo krępujące. Nie chcę, abyś znowu tak mówił”.

W powyższej wypowiedzi osoba asertywna silnie podkreśla swoje „ja”. Pozwala to jej czuć się podmiotowo, sprawczo. Nie jest bezosobowa, niezauważalna.

Niewerbalne sposoby wyrażania pewności siebie

Należy mówić stanowczo, płynnie, wyglądać poważnie i nie uśmiechać się niepotrzebnie. Wówczas wiarygodność osoby asertywnej jest nie do podważenia. Powinno się stosować gesty świadczące o odprężeniu, a powstrzymać się od agresywnych lub zdradzających lęk. Wskazane jest, aby w rozmowie stanąć twarzą do drugiej osoby, przyjąć wyprostowaną i odprężoną postawę oraz nawiązać stały, ale nie uporczywy kontakt wzrokowy. Jednostka asertywna podkreśla takim zachowaniem swoją pewność siebie i racjonalność.

Nie zawsze jest tak, że zachowanie asertywne przychodzi człowiekowi z łatwością. Są takie sytuacje, które wielokrotnie przerastają człowieka, wywołując u niego wezbraną falę emocji. Wtedy trzeba odczekać, aż emocje opadną i zacząć myśleć racjonalnie, zdroworozsądkowo, opierając się na zasadach zdrowej asertywności.

Dagmara Zmuda

e-mail: dagmaraz@onet.pl

Na podstawie książki Helen McGrath i Hazela Edwardsa pt. „Trudne osobowości. Jak radzić sobie ze szkodliwymi zachowaniami innych oraz własnymi”, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2012, s. 235-240